Anamnese
Aandachtspunten bij anamnese
Belangrijk: Indien voorhande, een casemanager aanstellen voor coördinatie rondom complexe casus!
1. Medicatie: het functioneren van de patiënt is sterk afhankelijk van de tijden waarop de medicijnen gebruikt worden. Geef medicijnen op de afgesproken tijden (half u vóór of minstens 1u na de maaltijd )en niet tegelijk met eiwitrijke voeding (zoals glas melk/lepel vla). Let op bijwerkingen zoals overbeweeglijkheid, hallucinaties/wanen en slaperigheid/sufheid. Wanneer de patiënt voortdurend stijf en traag is, kan het zijn dat de patiënt onvoldoende parkinsonmedicatie krijgt.
2. Wisselend functioneren: parkinsonpatiënten kunnen van dag tot dag of soms van uur tot uur wisselen in vermogen tot zelfzorg (on-off). Dit geldt ook voor de mobiliteit, denken, spreken en stemming.
3. Traagheid bij bewegen: bewegingen die vroeger als vanzelfsprekend verliepen, moeten nu als bewuste bewegingen worden uitgevoerd: dit gaat langzamer en kost energie.
4. Traagheid in communicatie: het verstandelijk functioneren en spreken is wisselend en vaak vertraagd. Houd hier rekening mee bij de communicatie.
5. Cognitieve stoornissen en psychose: geheugenproblemen, gestoorde aandacht en planning komen veel voor. Ook kan de patiënt verward zijn of dingen zien die er niet zijn (hallucinaties).
6. Stemmingsproblemen: de stemming is vaak wisselend. Depressieve klachten komen veel voor bij parkinsonpatiënten. Wees hierop alert en vraag er actief naar.
7. Acceptatie/verwerkingsproblemen: veel parkinsonpatiënten hebben moeite met het omgaan met hun ziekte en achteruitgang van het functioneren. Dit geldt ook voor de partner. Wees hierop, zowel bij de patiënt als diens partner, alert en vraag er actief naar.
8. Slikken/kauwen: Het eten en drinken wordt soms bemoeilijkt door slik- en kauwproblemen.
9. Andere problemen: de ziekte van Parkinson kan ook de volgende problemen veroorzaken: slaapproblemen, obstipatie, blaasproblemen, gewichtsverlies, speekselverlies, bloeddrukdaling bij staan en pijn.
10. Complicaties: de parkinsonpatiënt heeft een hoog risico op decubitus, blaasontsteking, longontsteking en vallen.
Aanvullende anamnese Parkinson
Lichamelijk:
Blaasproblemen (incontinentie)
Motoriek, mobiliteit (tremor, stijfheid, gevoel van verminderde kracht, onhandigheid, pijnklachten of loopproblemen?), duur en beloop van de klachten, ernst van de klachten
Slaappatroon
Mictieproblemen
Defecatieproblemen
Slikproblemen
Seksuele problemen
Gewichtsverlies (BMI)
Medicatie-inname en gebruik geneesmiddelen
Medische voorgeschiedenis
Geestelijk:
Stemmingsstoornissen
Psychoses
Hallucinaties
Wanen
Geheugen
Veiligheid:
Valincidenten
Hulpmiddelen in huis
Veiligheidsscan in huis
Uitvragen betrokken zorgverleners:
Multidisciplinair team Intramuraal: Na de diagnose Parkinson(isme) wordt vaak een multidisceplenair team intramuraal ingezet: neuroloog, parkinson verpleegkundige, fysiotherapeut, ergotherapeut, psycholoog, revalidatiearts, diëtist, logopedist, maatschappelijk werk. Soms verwijzingen naar uroloog bij mictieproblemen.
Neuroloog (vaak hoofdbehandelaar, vaak lang betrokken)
Parkinson verpleegkundige: Intramuraal betrokken samen met neuroloog. In Nederland ook regionaal transmuraal werkzaam.
Hulpverleners in de eerste lijn:
Fysiotherapeut (via Parkinsonnet): Vaak langere tijd betrokken sinds diagnose Parkinson, is goed op de hoogte van mobiliteit en eventuele achteruitgang. Gericht op mobiliteit, vaardigheden, kracht, balans, conditie.
Ergotherapeut (via Parkinsonnet): Vaak langere tijd betrokken sinds diagnose Parkinson, is goed op de hoogte van beperkingen en gevolgen van Parkinson. Gericht op praxis, vaardigheden en veiligheid.
Diëtist (via Parkinsonnet): Verwijzing via neuroloog, huisarts, eerste lijn: Aandacht voor voeding, combinatie met medicatie.
Logopedist (via Parkinsonnet): Verwijzing via neuroloog, huisarts, eerste lijn. Aandacht voor spreken, slikken, verslikken.
Huisarts: Na verwijzing naar neuroloog vaak niet meer betrokken bij het Parkinson ziekteproces. Bij vordering van ziekteproces wordt de betrokkenheid van groter belang.
POH-somatiek / ouderenzorg: Veelal betrokken bij andere chronische aandoeningen zoals Diabetes Mellitus, Cardiovasculair risicomanagement en COPD.
VS/PA: Nog beperkt betrokken. Soms intramuraal samen met neuroloog en parkinson verpleegkundige, in mindere mate extramuraal
Mogelijkheden Inzet hulpverleners in de eerste lijn:
Wijkverpleging: Ondersteunen ADL, aanreiken medicatie, ACP, observatie en inzet zorgprofessionals, communicatie met alle betrokkenen zoals medici en paramedici (fysio, ergo, logo, diëtist enz.), apothekers, WMO en vrijwilligers.
Continentie verpleegkundige eerste lijn: Begeleidt bij het kiezen en het gebruik van hulpmiddelen bij ongewild verlies van urine en/of ontlasting of juist het achterblijven van urine in de blaas of het moeilijk kwijt kunnen van de ontlasting (obstipatie).
Casemanager dementie: Indien dementie op voorgrond staat.
Huishoudelijke hulp (WMO): Inzet via de wijkverpleging
Dagbesteding (WMO): Activering Parkinson en ontlasting partner of mantelzorg.
Maatschappelijk werk
Inzet vrijwilligers en ondersteuning Mantelzorg
Hulpmiddelen bij de anamnese
Toolbox indicatieproces V&VN
Mijn Positieve Gezondheid, Machteld Huber
https://mijnpositievegezondheid.nl/
Parkinson-monitor:
Meerwaldtkaart:
Door deze 2 weken thuis bij te houden is er duidelijk inzicht en overzicht wanneer iemand in een on/off periode zit. Deze is vaak aan te vragen bij Neuroloog of Parkinson verpleegkundige.
GDS (depressie
https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/geriatric-depression-scale/
MMSE en MOCA (geheugen)
https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/mini-mental-state-examination-gestandaardiseerde-versie/
https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/montreal-cognitive-assessment/
Beheer Eigen Medicatie (BEM) -> denk aan verdeling Levodopa, inzet hulpmiddelen
Bronnen en meer achtergrondinformatie
Richtlijn Verpleegkundige zorg bij de ziekte van Parkinson: bijlage 5 Verpleegkundige Parkinsonspecifieke Anamnese, pag 147 (1)
Van Rumund A, Weerkamp N, et al. Handreiking multidisciplinaire parkinsonzorg in het verpleeghuis. Utrecht; Parkinson Vereniging, ParkinsonNet, Verenso, 2011
Multidisciplinaire richtlijn Ziekte van Parkinson, 2010
https://www.parkinson-vereniging.nl
https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/ziekte-van-parkinson#volledige-tekst-richtlijnen-beleid
Parkinson-monitor: https://www.ucb.com/patients/Support-tools/Parkinson-s-Well-Being-Map/well-being-map/nl
https://mijnpositievegezondheid.nl/
https://www.zelfredzaamheidmatrix.nl/